Việc sử dụng, sao chép hình ảnh khi chưa
được phép của chủ sở hữu hình ảnh có thể bị xử lý theo các biện pháp dân sự,
hành chính hoặc hình sự.
Bài viết này chỉ đề cập đến hình ảnh được thể hiện dưới hình
thức tác phẩm văn học, nghệ thuật đã được đăng ký bảo hộ quyền tác giả theo quy
định pháp luật về sở hữu trí tuệ (SHTT) của Việt Nam.
Theo đó, việc sao chép, sử dụng hình ảnh hoặc các hành vi
khai thác thương mại khác đối với hình ảnh mà không được phép của chủ thể quyền
SHTT (chủ sở hữu quyền SHTT hoặc tổ chức, cá nhân được chủ sở hữu chuyển giao
quyền SHTT), không trả nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy
định của pháp luật là hành vi xâm phạm quyền SHTT.
Tuy nhiên, tổ chức, cá nhân không là chủ thể quyền SHTT vẫn được tự sao chép
một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy mà không nhằm mục đích
thương mại, hoặc sao chép không quá một bản để lưu trữ trong thư viện với mục
đích nghiên cứu và thư viện không được sao chép, phân phối bản sao tác phẩm đó
tới công chúng, kể cả bản sao kỹ thuật số.
Khi phát hiện hình ảnh thuộc quyền sở hữu của mình bị sử dụng, sao chép trái
phép, chủ thể quyền SHTT có quyền áp dụng các biện pháp sau đây để bảo vệ quyền
SHTT của mình:
Áp
dụng các biện pháp công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền SHTT:
Yêu
cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền SHTT phải chấm dứt hành vi xâm
phạm, xin lỗi, cải chính công khai, hoặc bồi thường thiệt hại;
Khởi
kiện ra Tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Biện
pháp dân sự này vẫn được áp dụng ngay cả khi hành vi đó đã, hoặc đang bị xử lý
bằng biện pháp hành chính hoặc biện pháp hình sự. Thẩm quyền, trình tự, thủ tục
giải quyết tranh chấp sẽ áp dụng theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự và
pháp luật về trọng tài.
Yêu
cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính theo quy định. Cụ
thể, hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả
sẽ bị phạt tiền từ 15 triệu đồng đến 35 triệu đồng. Đồng thời, tổ chức, cá nhân
vi phạm còn bị buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên
môi trường Internet và kỹ thuật số hoặc buộc tiêu hủy tang vật vi phạm.
Ngoài ra, tùy tính chất, mức độ của hành vi xâm phạm quyền
SHTT mà cá nhân vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội xâm phạm
quyền tác giả nếu hành vi đó có đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định của
Bộ luật Hình sự.